بازگشت نام "کرکس کوچک"

کرکس کوچک (مصری) - Neophron percnopterus-  از گونه‌های بسیار با ارزش کشورمان است. این گونه که طی چند سال اخیر به جهت کاهش شدید جمعیت جهانی، با ارتقای درجه حفاظت جهانی گونه در لیست پرندگان در خطر انقراض قرار گرفته است، در سال‌های اخیر با نام "کرکس مصری" که ترجمه‌ای از همان نام انگلیسی گونه "Egyptian Vulture" بوده است در بین پرنده‌نگرها و بعضا متخصصین شناخته شده است.

با نگاهی به سابقه نامگذاری این گونه از جمله کتاب پرندگان ایران (اسکات و همکاران 1354) و همچنین کتاب راهنمای صحرایی پرندگان ایران (جمشید منصوری 1379 با دو ویراستاری در سالهای 1378 و 1392) متوجه می‌شویم که این مراجع بر پایه نام‌گذاری اولیه، که بواقع در غالب موارد از پشتوانه بومی و ایرانی مناسبی هم بر برخوردار بوده است، بر نام "کرکس" و "کرکس کوچک" به‌عنوان نام فارسی این گونه تاکید داشته اند. به نظر می­‌رسد با گسترش پرنده‌نگری و سهولت بکارگیری ترجمه کلمه به کلمه نام گونه در سال‌های اخیر  نام این گونه کم کم در بین علاقمندان از "کرکس کوچک" به "کرکس مصری" تغیییر کرده است. این مورد با انتشار اطلس ملی پرندگان ایران (محمد کابلی و همکاران 1395) و همچنین کتاب پرندگان ایران(ابولقاسم خالقی زاده و همکاران – 1396) و استفاده از نام "کرکس مصری" قوت گرفت و نام گونه نزد علاقمندان به "کرکس مصری" تغییر پیدا کرد. هرچند در غالب موارد در نوشته ها از نام "کرکس مصری (کوچک)" استفاده شده است. کمیته ثبت پرندگان ایران نیز در سالهای گذشته از نام "کرکس مصری(کوچک)" بصورت توام استفاده کرده است.

با تشکیل کارگروه حفاظت از کرکس‌های ایران و آغاز بررسی وضعیت پراکنش و حفاظت این گونه تلاش شد تمامی ابعاد حفاظت گونه از جمله پراکنش، حفاظت بومی، تهدیدها و ... بصورت اجمالی بررسی شود تا بتوان نقشه پیش روی شناخت و حفاظت از کرکس‌ها واقع‌بینانه‌تر و شفاف‌تر ترسیم شود. در این میان آنچه از اهمیت بالایی برخوردار است لزوم معرفی و برجسته کردن هرچه بیشتر کرکس‌ها به عنوان موجوداتی مفید برای طبیعت است که با روند فعلی می ­رود حضورشان در جهان کمرنگ شود.

از سوی دیگر ایران یقینا از مناطق بسیار مستعد حضور گونه کرکس کوچک است و حضور بالای افرادی از این گونه ارزشمند و در خطر انقراص در کشورمان از غالب کشورهای جهان بیشتر است که این مهم حساسیت شناخت و حفاظت از آن را دو چندان می­‌کند. از آنجا که یکی از راهکارهای معرفی و ایجاد توجه لازم برای حفاظت گونه‌ها ، تبدیل آنها به گونه‌های پرچم و تبدیل گونه به کانون توجه ملی و محلی است، راهکارها و نقاط ضعف و قدرت در خصوص این گونه در کارگروه تخصصی حفاظت از کرکس‌های ایران مورد بررسی قرار گرفت. در این میان یکی از موارد مهم مورد بررسی، تغییر تدریجی نام کرکس کوچک بود که در صورت استفاده از پسوند "مصری"  احتمال ایجاد چالش‌هایی در مسیر ایجاد یک گونه پرچم و حفاظت از گونه را بالا می­‌برد. هر چند همه بر این باور بوده و هستیم که نام گونه‌ها مستقل از ملاحظات سیاسی است اما یقینا استفاده از نام پرنده‌ای با پسوند "مصری" شانس تبدیل آن به یک گونه مورد علاقه مسئولان و دیگر دست اندرکاران به عنوان گونه‌ای شاخص و درخور توجه ملی را کم می­ کند. از سوی دیگر نام رایج با مراجع قدیمی همخوانی نداشت و به نظر می­‌‌رسید این تغییرات بصورت تدریجی گرفته است.

در اواخر سال 98 با ارسال نامه ای از سوی کارگروه حفاظت از کرکس‌های ایران به مدیر کمیته ثبت پرندگان ایران، شرح ماجرا و درخواست بازگشت نام "کرکس کوچک" ارائه شد که با حسن نظر مدیر و اعضای آن کمیته محترم مورد توافق و تصویب قرار گرفت و نام این گونه در لیست کمیته از کرکس مصری (کوچک) به کرکس کوچک (مصری) بازگردانده شد.

گروه پرنده شناسی طرلان و کارگروه حفاظت از کرکس‌های ایران ضمن قدردانی بسیار از حسن نظر همه اعضا و مسئولان کمیته ثبت پرندگان ایران، از تمامی علاقمندان، پرنده‌نگرها و متخصصین تقاضامند است در نوشتار و گفتار خویش از نام "کرکس کوچک" که نام پیشین این گونه است استفاده نمایند تا مسیر حفاظت از این گونه ارزشمند هموارتر شود.