وضعیت کرکسها در جهان چگونه است؟
متاسفانه ۱۱ گونه از ۱۶ گونه کرکس حاضر در سه قاره آسیا، آفریقا و اروپا در خطر انقراض قرار گرفتهاند که هشت گونه در رده بشدت در معرض خطر انقراض و سه گونه در معرض خطر انقراض ردهبندی شدهاند. این وضعیت زنگ خطری جدی نه تنها برای پرندهشناسان بلکه برای متخصصان و مسئولان بخش سلامت و حتی اقتصاد است. با توجه به نقش کلیدی این گروه از پرندگان و ارتباط آنها با مباحث سلامت انسان و حیات وحش، موسسات و مراکز بسیاری در جهان تلاش میکنند با حفاظت از این موجودات پر فایده از ایجاد یک حادثه بزرگ که میتواند ابعاد طبیعی و انسانی بسیار گستردهای داشته باشد، جلوگیری نمایند.
وضعیت کرکسها در ایران چگونه است؟
در مقایسه با بسیاری از کشورها وضعیت کرکسها در کشور ایران آنچنان وخیم گزارش نشده است. اما متاسفانه آمار و اطلاعات چندانی از وضعیت گونههای کرکس در کشور وجود ندارد. بدون شک تهدیداتی که جمعیت کرکسها را در کل جهان موثر کرده است، هرچند با درصدی متفاوت، اما بر گونههای حاضر در کشور ما نیز تاثیر داشته و درآینده نزدیک شاهد کاهش چشمگیر این پرندگان خواهیم بود مگر آنکه تا دیر نشده تغییری ایجاد کنیم. در یک اقدام پیشگیرانه و بسیار موثر استفاده دامپزشکی داروی دیکلوفناک به عنوان یکی از اولین تهدیدات جدی کرکسها در ایران محدود شده است که این مهم با همکاری سازمان حفاظت محیطزیست، سازمان دامپزشکی و تسهیلگری انجمن پرندهشناسی طرلان طی چند سال گذشته گام موثری در جهت حفاظت از این پرندگان مفید بوده است. هرچند پایش، گزارش و بررسی دقیق وضعیت داروهای مشابه کماکان نیازمند پیگیری و همکاری گروههای مختلف دولتی و غیردولتی است. یقینا برای حفاظت از هر موجودی اولین قدم اطلاع از وضعیت آن است که بنظر میرسد در کشور ما اطلاعات چندانی در خصوص کرکسها وجود ندارد. بر این اساس مهمترین علت ایجاد کارگروه حفاظت از کرکسها توسط انجمن پرنده شناسی طرلان نیز گردآوری اطلاعات و دانش لازم جهت ارایه یک برنامه جامع حفاظت و تلاش برای عملی کردن آن است.
مهمترین تهدیدات کرکسها چه هستند؟
بطور کلی از مهمترین تهدیداتی که ادامه بقای کرکسها را به خطر انداخته است، میتوان به مسومیت (مسمومیت توسط طعمه مسموم و همچنین داروهای غیر استروئیدی مصرفی در صنایع دامی)، از بین رفتن زیستگاههای مطلوب، کاهش طعمه و مواد غذایی، برخورد با خطوط انتقال نیرو و یا حتی ادوات تولید نیروی برق بادی، برق گرفتگی بر روی دکلهای برق و همچنین مزاحمتهای انسانی نام برد. بدیهی است اولویت این تهدیدات از منطقهای به منطقه دیگر و از کشوری به کشور دیگر فرق میکند و طبقهبندی علمی این تهدیدات و بررسی نقش موثر هر یک در کشور نیازمند تحقیق و پژوهش است.