![](/images/species/Griffon-Vulture-large.jpg)
نام گونه:
نام انگلیسی: Griffon Vulture
نام علمی: Gyps fulvus
نام فارسی: دال (کرکس) معمولی
خصوصیات ظاهری
اندازه(طول بدن): ۹۵ تا ۱۱۰ سانتی متر
وزن: ۶ تا ۱۱ کیلوگرم
طول بال: ۲۴۰ تا ۲۸۰ سانتی متر
طول عمر: تا ۳۷ سال در اسارت
ردهبندی:
Kingdom: Animalia
Phylum: Chordate
Class: Aves
Order: Accipitriformes
Family: Accipitridae
Species: Gyps Fulvus
دالی درشت جثه با بالهای پهن و دراز با شاهپرهای نخستین گسترده، شبیه به انگشتانی بلند است كه سری كوچك و دمی كوتاه و چهار گوش دارد. كمی كوچكتر از «دال سیاه» است و نسبت به «هما» بالها و دم كوتاهتری دارد. نر و ماده همشكل و فاقد تغییرات فصلی هستند. در پرندۀ بالغ سر و گردن با پرهای ریز و كوتاهی به رنگ سفید مات پوشیده شده و شنلی سفید در اطراف گردن دارد. بدن و پوشپرهای بالها كرم تا قهوه ای مایل به زرد كمرنگ هستند و در تضاد با رنگ سیاه شاهپرهای پرواز و پرهای دم به خوبی نمایان است. منقار زرد و قاعدۀ نیم نوك بالایی در اطراف سوراخ بینی سیاه است. پرندۀ نابالغ شبیه به پرندۀ بالغ است ولی رنگ كلی بدن آن قهوه ای تیره تر است. همچنین منقار خاكستری و شنل اطراف گردن به رنگ قهوه ای كمرنگ دیده می شود
![](/images/species/Griffon-Vulture-2.jpg)
![](/images/species/Griffon-Vulture-3.jpg)
Photo: Reza Aliasl
رده حفاظتی
IUCN اندازه کل جمعیت کرکس معمولی را 640000تا 688000 فرد بالغ ثبت کرده است. به طور کلی ، در حال حاضر این گونه به عنوان حداقل نگرانی (LC) طبقه بندی می شود و امروزه تعداد آن در حال افزایش است. در فهرست پرندگان حمایت شده ایران قرار داشته و دارای ارزش حفاظتی است.
زیستگاه - عادات و رفتار
در مناطق مرتفع و كوهستانی، دره های باز و استپها و بیابانهای خشك به سر می برد. پرنده ای به نسبت اجتماعی است و در زمان تغذیه از لاشه ها به طور دسته جمعی دیده می شود. پروازی پر تحرك با بال زدن های قوی و آرام دارد. با بالهایی باز و بالاتر از سطح بدن بال بازروی می كند و هنگام پرواز گردن بلندش را به طور كامل به داخل شنل گردنی سفیدش فرو می برد.
تغذیه
گوشتخوار و لاشه خوار هستند ، به طور معمول از بافتهای نرم (ماهیچه ها و احشا) لاشههای پستانداران متوسط تا بزرگ، وگاهی گاوها و گوسفندهای زخمی یا ضعیف تغذیه میکنند. به دلیل داشتن گردن دراز به راحتی میتواند به قسمتهای مختلف بدن لاشه دسترسی پیدا کند.
لانهسازی – تولید مثل
جوجه آوری از اواخر بهمن تا اواسط اسفند و با تشكیل كلنیهای كوچك در پرتگاهها و دره های دارای بیرون زدگیهای صخره ای آغاز می شود. تك همسر است و آشیانه اش تودۀ مسطحی از شاخه ها و ساقه هاست كه در شكاف صخره ها و غارها، گاهی در لبۀ صخره ها بنا می كند. یك تخم نیمه بیضی كوتاه، صاف، سفید رنگ، 54 تا 48 میلی متر می گذارد. تفریخ تخمها 92.4 × 69.7 با خالهای پراكنده قرمز قهوه ای و به ابعاد روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از كرك، تا حدی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند و در ابتدا توسط غذای نیمه هضم شده و برگردانده شده در كف آشیانه تغذیه می شوند. روزگی قادر به پرواز می شوند و آشیانه را ترك می كنند
![](/images/species/Griffon-Vulture-4.jpg)
پراکنش جهانی
![](/images/species/Griffon-Vulture-global-map.jpg)
این گونه دارای پراکنش بسیار وسیعی است، در سراسر خاور میانه ، شمال آفریقا و اروپا ، از هند تا پرتغال و اسپانیا دیده میشوند. بیشترین جمعیت آن در اسپانیا وجود دارد، که بیش از سه چهارم جمعیت اروپا را تشکیل می دهد. در کشورهای مصر، اسراییل، اردن، فلسطین، عربستان سعودی، ترکیه و یمن زادآوری دارند.
پراکنش در ایران
![](/images/species/Griffon-Vulture-iran-map.jpg)
به صورت پراكنده مقیم رشته كوههای مهم كشور از آذربایجان در شمال غرب تا رشته كوههای البرز، ارتفاعات استان خراسان، رشته كوههای زاگرس، بلندیهای استان كرمان و كوههای مكران تا مرز پاكستان است.
تهدیدها
به دلیل دامنه وسیع زادآوری و جمعیت زیاد ، جمعیت کرکس معمولی در سطح جهان تهدید نمیشود. با این حال، با تهدیدهای روبروست ، از جمله قرار دادن لاشه مسموم توسط دامداران (برای کنترل جمعیت حیوانات درنده). داروهای مورد استفاده برای کشاورزی و دامپروری، که از طرفی دیگر باعث میشود حیوانات اهلی کمتری بمیرند و فرصتهای تغذیه کمتری برای کرکسها به وجود میآورد.
- مسمومیت
- کمبود غذا با کاهش جمعیت سم داران اهلی و وحشی
- برق گرفتگی در اثر برخورد با کابل های برق
- آزار و اذیت مستقیم
- نابودی زیستگاه و تخریب لانهها
تهدیدهای مهم در خاورمیانه
- برخورد با توربین های بادی
- برخورد با خطوط برق
- مسمومیت در زباله ها- عدم مدیریت پسماند ایران
- کاهش سم داران وحشی (کمبود غذا)
- شکار
جهت کمک به حفاظت از این گونه، لطفا مشاهدات خود را ثبت کنید ثبت مشاهدات
منابع
http://www.iucnredlist.org
http://datazone.birdlife.org/
https://www.4vultures.org/vultures/griffon-vulture/
http://animalia.bio/griffon-vulture