چه اتفاقی می‌افتد اگر یک بز در تپه‌های آلبانی، لبنان، یا بیابان‌های اتیوپی بمیرد؟ به احتمال زیاد، شما اهمیت چندانی نمی‌دهید. اما لاشه‌ها برای یک یا دو روز در زیر آفتاب قرار می‌گیرند، و بعد از آن کار به رفتگران طبیعت واگذار می‌شود یعنی همان کرکسها که تنها یک پرنده از یک گونه از آنها می‌تواند تنها ظرف چند هفته تمامی منطقه را از لاشه‌ها پاک کند. در میان کرکس‌های اوراسیا کرکس‌های مصری تنها کرکسی است که مسافت‌های بسیارطولانی مهاجرت می‌کند.
عکس- کرکس‌های مصری که هر ساله از اروپا به آفریقا مهاجرت می‌کنند (c) Bruno Berthemy
ما چگونه می‌توانیم از کرکس‌های مصری حفاظت کنیم؟
کرکس‌های مصری نه تنها پرواز کننده‌گان ماراتن هستند، بلکه بیشترین تهدید را در بین کرکس‌های اروپایی دارند و بسیاری از پروژه‌های حفاظتی منطقه نیز در ارتباط با آنها است. اما یقینا برای نجات گونه‌های مهاجر، ابتدا باید بدانید که آنها چگونه و به کجا مهاجرت می‌کنند. به عنوان مثال، کرکس‌های مصری در شبه جزیره بالکان و ایتالیا کاهش چشمگیری داشته اند اما آیا پرندگانی که در این مناطق زادآوری دارند، برای زمستان‌گذرانی همگی به یک منطقه مهاجرت می‌کنند؟ آیا پرنده ای که در ماه ژوئیه لاشه بزی را در آلبانی می‌خورد، در ماه دسامبر در اتیوپی به دنبال غذا خواهد بود، یا در سودان جنوبی، چاد یا نیجر؟
عکس- کرکس مصری مجهز به دستگاه ردیاب Pavel Stepanek(c)
در ده سال گذشته، محققان و محافظان محیط‌زیست تعدادی از کركس‌های مصری را به دستگاه‌های ردیابی مجهز كرده‌اند تا بتوانند مهاجرت آنها را ثبت كنند. در حال حاضر، در یک همکاری جدید که در ژورنال Frontiers in Ecology and Evolution منتشر شده است، دانشمندان از سراسر اروپا و خاورمیانه داده‌های خود از مهاجرت کرکس مصری را جمع‌آوری و مقایسه کرده‌اند: مثلا کدامیک طولانی‌ترین مهاجرت و پیچیده‌ترین مسیر را دارد و آیا پرندگانی که در یک کشور به دنیا می‌آیند، در آفریقا نیز با هم زمستان‌گذرانی می‌کنند؟!
تفاوت‌های مهاجرت در کرکس‌های مصری
مطالعات نشان میدهد کرکس‌هایی که در اسپانیا و فرانسه زادآوری داشته‌اند، کوتاه‌ترین زمان مهاجرت را دارند.آنها از تنگه جبل الطارق عبور کرده و سپس در سنگال به سمت جنوب پرواز کرده و زمستان را در سنگال، موریتانی یا مالی با انجام سفری تقریبا 3000کیلومتری طی 2تا 3 هفته انجام می‌دهند، به سر می‌برند. پرندگانی که در شبه جزیره بالکان زادآوری می‌کنند، در طول هر سفر مهاجرتی، تقریباً 2000 کیلومتر بیشتر مسافت طی می‌کنند، زیرا ابتدا در حوالی دریای مدیترانه و سپس در اطراف دریای سرخ پرواز می‌کنند که این مسافت به طور متوسط 1-3 هفته بیشتر طول می‌‌کشد.
اجتناب از پرواز بر روی پیکره آبی بزرگ پدیده‌ای معمول برای بسیاری از پرندگان بزرگ مهاجر است چراکه مثلا کرکس‌های مصری بر روی ستون‌های هوای گرم سوار می‌شوند و به مسیر خود ادامه می‌دهند تا به توده هوای گرم بعدی برسند. آنها با این کار روزانه حدود 200کیلومتر از مسیر خود به سمت آفریقا را طی می‌کنند. این استراتژی بر روی زمین بسیار خوب کار می کند ، اما بر روی دریا جواب نمی‌دهد (چون مراگر تولید این توده های هوای گرم در خشکی بیشترند تا دریا و گستره های آبی بزرگ). بسیاری از کرکس‌های مصری که سعی داشتند از روی دریای مدیترانه میانبر بروند، هزینه این کار را با جان خود پرداخت کردند و غرق شدند. لذا بنظر میرسد افزایش مسیر انحرافی 2000کیلومتری از خاورمیانه طی مهاجرت، در مقایسه با مرگ حتمی در دریای مدیترانه چندان هم نامناسب نیست و نشان از علت انتخاب این مسیر توسط این پرندگان است.
پرندگان غرب اروپا در غرب آفریقا، و پرندگان شرق اروپا در شرق آفریقا یا شبه جزیره عربستان زمستان را می‌گذرانند. با این حال، در این زیر جمعیت، تنوع زیادی در مکان مهاجرت وجود دارد. به عنوان مثال، کرکس‌هایی که در بالکان تولید مثل می‌کنند ، از 28 کشور مختلف و از نیجر در غرب تا یمن در شرق زمستان را گذرانده‌اند.
استفن اوپل، متخصص علم حفاظت در در موسسه سلطنتی خفاظت از پرندگان می‌گوید: توزیع گسترده گونه‌ها چالشی واقعی برای حفاظت از آنها است. تهدیدات مربوط به کرکسها براساس کشورها متفاوت است - در خاورمیانه مورد اصابت گلوله قرار می‌گیرند، در اتیوپی دچار برق می‌شوند، در یونان مسموم می‌شوند و در نیجریه در بازارها فروخته می‌شوند. به این ترتیب هرچه تعداد کشورهایی که کرکسها در آن دیده می‌شنود(با توجه به مسیر مهاجرت) بیشتر باشد به راه‌حل‌های بیشتری برای کاهش تهدیدها لازم است.
این نوع تحقیقات می‌تواند اولین گامهای یافتن راه‌حل‌های مؤثر را فراهم کند. لوییس فیپس، از کارشناسان بنیاد کمکهای حفاظت از کرکس که از همکاران این طرح بوده است می‌گوید: نقشه برداری از مسیرهای مهاجرت جمعیت‌هایی که محل‌های زادآوری متفاوتی در اروپا دارند، اولین گام اساسی برای شناخت و بررسی تهدیداتی است که آنها در طول چرخه سالانه زندگی خود با آن روبرو هستند. این امر تنها در صورتی امکان پذیر است که بسیاری از سازمان‌های حفاظت و گروه‌های تحقیقاتی حاضر به به اشتراک‌گذاری داده‌ها و اطلاعات خود باشند.
یکی از کرکس‌های مصری که با موفقیت از یونان به آفریقا مهاجرت کرد و در بازگشت به یونان مسموم شده است. (c) Victoria Saravia / HOS
این مطالعه جدید نه تنها تغییرات در مهاجرت کرکس‌های مصری، و تهدید‌های موجود در طول مسیرهای مهاجرتی آنها در بیش از 40 کشور را آشکار ساخته‌است، بلکه راه‌های جدیدی را نیز برای ادامه تحقیقات و حفاظت آنها نشان داده است. آیا جمعیت‌هایی که مهاجرت‌های طولانی‌تر و پیچیده‌تری دارند، در معرض تهدید بیشتری هستند؟ تغییرات اقلیم چگونه می‌تواند بر توانایی پرنده در انجام مهاجرت‌های آینده تأثیر بگذارد؟
منبع: www.4vultures.org
خانه 
مشاهدات 
خبرنامه 
بازگشت