تاثیر مخرب ادرار و مدفوع سگ بر ذخایر طبیعی تا چه حد است؟
در کشور ما ایران سگ های بدون‌صاحب حضور چشمگیری دارند و فضولات آن‌ها در طبیعت رها می‌شوند.در کنار آن‌ها بسیاری از صاحبان سگ‌های خانگی نیز اقدامی در جهت جمع‌آوری فضولات سگ‌های خود در هنگام گرداندن آن‌ها در محیط‌های طبیعی نمی‌کنند. سگ‌ها بخشی از اکوسیستم طبیعی نبوده و موجوداتی هستند که ما انسان‌ها به طبیعت افزوده‌ایم و حضور آن‌ها حتی اگر آسیب فیزیکی آشکاری هم نداشته باشد، اما روی محیط زیست تاثیر دارد. به همین دلیل لازم است که راهکاری برای ساماندهی حضور سگ‌ها اندیشیده شود تا محیط زیست و در نتیجه حیات‌وحش از آسیب مصون بمانند و زیست پرندگانی مانند کرکس‌ها هم دچار مشکل نشود. زیرا در کشور ما علاوه بر سگ‌های خانگی، سگ‌های بدون‌صاحب زیادی نیز وجود دارند و جمعیت آن‌ها شاید صدها برابر سگ‌های خانگی بوده و به دلیل معضلاتی که حضور فیزیکی آن‌ها ایجاد می‌کند، مشکلات دیگر مثل مشکل تاثیر فضولات آن‌ها نادیده گرفته می‌شوند.
اکوسیستم‌های طبیعی و نیمه‌طبیعی فواید مهم بسیاری را برای طبیعت و مردم به همراه می‌آورند، اما بسیاری از این مناطق در نزدیکی نواحی پرجمعیت و شهری جهان قرار دارند. در هنگام فعالیت‌های تفریحی، بسیاری از مردم سگ‌ها را به جنگل‌های حاشیه‌‌ی شهر و محیط‌های طبیعی می‌برند، اما مقدار موادی که این سگ‌ها از طریق مدفوع و ادرار خود به اکوسیستم‌ها وارد می‌کنند به ندرت اندازه‌گیری می‌شود.
بر اساس یک مطالعه‌ی جدید، مدفوع و ادرار سگ در مقادیری در ذخایر طبیعی وارد می‌شوند که می‌توانند به حیات‌وحش آسیب برسانند. تجزیه و تحلیل‌ها نشان داده است که بارورسازی بیش از حد زمین با نیتروژن و فسفر در امتداد مسیرهای پیاده‌روی می‌تواند به سطوحی برسد که در زمین‌های کشاورزی غیرقانونی است. دانشمندان با شمارش تعداد سگ‌ها در طول 18 ماه در چهار منطقه‌ی حفاظت شده‌ی طبیعی در حومه شهر "گنت" در بلژیک به نتایج جالبی رسیده‌اند. آن‌ها می‌گویند که وضعیت در سراسر اروپا که محل زندگی حدود 87 میلیون سگ است، مشابه خواهد بود.
این تحقیق تخمین زده است که سگ‌ها در خانه تغذیه می‌شوند. سپس مواد مغذی را هنگام پیاده‌روی دفع می کنند و به طور متوسط سالانه 11 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و 5 کیلوگرم فسفر از خود باقی می‌گذارند. این میزان از آلودگی مشابه مقداریست که از طریق فعالیت‌های کشاورزی، صنعت و ترافیک به هوا منتقل می‌شود، مقدار این آلودگی از 5 کیلوگرم تا 25 کیلوگرم نیتروژن متغیر است، به این معنی که تأثیر مدفوع و ادرار سگ قابل توجه است.
بسیاری از سگ‌گردان‌ها فکر می‌کنند که رها کردن فضولات حیوان خانگی‌شان در طبیعت ضرری ندارد. اما بیشتر اکوسیستم‌ها طبیعتاً محیط‌های کم‌بازدهی هستند و بارورسازی بیش از حد، تنوع زیستی این مناطق را کاهش می‌دهد، زیرا به چند نوع گیاه مانند گزنه و حیواناتی مانند گراز اجازه می‌دهد تا دیگر گونه‌ها و حیات وحش وابسته به آن‌ها را از آن اکوسیستم بیرون کنند.
پروفسور "پیتر دی‌فرن" از دانشگاه "گنت" که رهبری این تحقیق را بر عهده داشته‌است، می‌گوید: "ما از میزان بالای ورودی مواد توسط سگ‌ها شگفت‌زده شدیم. ورودی نیتروژن هوا از طریق کشاورزی، صنعت و ترافیک به درستی مورد توجه فراوان سیاست‌گذاران قرار می‌گیرند، اما سگ‌ها از این نظر کاملاً نادیده گرفته می‌شوند. محققان میزان غیرقانونی نیتروژن و فسفر را در شرایطی که سگ‌ها باید با قلاده نگه داشته شوند و تنها 2 متر از دو طرف مسیر منحرف شوند، تخمین زدند. او گفت: "این مقادیر کاملاً خیره‌کننده هستند، زیرا مطالعه‌ی ما مربوط به ذخایر طبیعی است. البته، پیاده‌روی در طبیعت اثرات مفید زیادی، هم از نظر جسمی و هم از نظر روانی، برای صاحبان و سگ‌هایشان دارد، اما این عیب قابل توجه را نیز به همراه می‌آورد."
دی فرن گفت که جمعیت سگ‌ها در بسیاری از کشورهای اروپای غربی مشابه است، بنابراین او دلیلی نمی‌بیند که وضعیت در جاهای دیگر متفاوت از گنت باشد. موسسه‌ی خیریه بریتانیایی پلنت‌لایف (Plantlife) هشدار داده است که: "آلودگی نیتروژن یکی از بزرگترین تهدیدات برای گیاهان وحشی، گلسنگ ها و قارچ ها است، با این حال اقدامات کمی برای مقابله با آن انجام می شود."
این تحقیق که در مجله (Ecological Solutions and Evidence) منتشر شده است، بیش از 1600 سگ را در طول 500 بازدید از حفاظتگاه طبیعی، در تمام ساعات روز و در تمام روزهای هفته شمارش کرده است. آن‌ها این داده‌ها را با سطوح شناخته شده‌ی نیتروژن و فسفر دفع شده توسط سگ‌ها ترکیب کردند تا مقدار کل این مواد را تخمین بزنند.
برداشتن تمام مدفوع سگ تقریباً تمام فسفر، اما فقط نیمی از نیتروژن را از بین می‌برد، زیرا ادرار سگ حاوی نیتروژن قابل‌توجهی بوده اما فسفر کمی دارد. تحقیقات قبلی نشان داده است که سطوح بالای این مواد می‌تواند حتی سه سال پس از ممنوعیت ورود سگ‌ها نیز باقی بماند.
دی‌فرن گفت: "اولین قدم مهم، آگاه کردن صاحبان سگ از نتیجه ی این تحقیقات است. من فکر می‌کنم بسیاری از مردم فقط مدفوع را جمع می‌کنند، اما ادرار باقی می ماند." او سپس افزود که مدیران ذخایر طبیعی در اکوسیستم‌های حساس می‌توانند ممنوعیت ورود سگ‌ها را در برنامه‌های خود بگنجانند، کاری که قبلاً در برخی مکان‌ها برای محافظت از پرندگان و سایر گونه‌های حیات وحش اتفاق افتاده است.
دی‌فرن در خاتمه گفت: "گام‌های بعدی برای این تحقیق می‌تواند شامل تجزیه و تحلیل خاک برای بررسی تخمین‌های انجام شده در مطالعه‌ی فعلی و انجام این تجزیه و تحلیل درباره‌ی گربه‌های خانگی باشد."
در انتها باید تاکید کرد که ذخیره‌گاه‌های طبیعی مکان‌های ویژه‌ای برای حفاظت از طبیعت هستند، جایی که در آن‌ها حیات وحش و زیستگاه‌های شکننده محافظت می‌شوند. بدیهی است که مدفوع بخشی از طبیعت است، اما سگ جانداری است که به عنوان یکی از اعضای تنوع‌زیستی در اکوسیستم‌ها محسوب نمی‌شود. بنابراین طبق نتایج تحقیقاتی که ذکر کردیم، مدفوع آن حاوی موادی است که می توانند به اکولوژی زیستگاه‌های شکننده و در معرض‌خطر، آسیب برسانند. این‌همه، نشانه‌ی آن است که حضور سگ‌ها در طبیعت تنها باعث آسیب‌هایی مثل رقابت غذایی، قلمرو و حمله‌ی فیزیکی نبوده بلکه صرفا حضور آن‌ها می‌تواند تاثیر منفی عمیقی بر چرخه‌ی زندگی کرکس‌ها و سایر لاشه‌خواران داشته باشد. به همین دلیل، مسئولان مربوطه از جمله شهرداری‌ها، استانداری‌ها، سازمان حفاظت محیط‌زیست، سازمان جنگل‌ها و مراتع، سازمان دامپزشکی، وزارت بهداشت و کلیه‌ی زیرمجموعه‌های آن‌ها در کنار دیگر سازمان‌ها و موسسات غیردولتی مرتبط و حتی صاحبان سگ‌ها باید توجه لازم را به حفاظت از این مناطق داشته باشند تا همه‌ی ما انسان‌ها و حیوانات بتوانیم از مزایای آن بهره‌مند شویم.
لازم به ذکر است که تا لحظه‌ی تحریر این نوشته، نه تنها اقدام موثری جهت جمع‌آوری و مدیریت سگ‌های بدون‌صاحب رهاشده در طبیعت انجام نشده است، بلکه هیچ قانون مدونی نیز برای جمع‌آوری فضولات سگ‌های خانگی به وسیله‌ی صاحبانشان همانند بسیاری از کشورهای پیشرو در این زمینه وجود ندارد.
تالیف، ترجمه و تدوین: یاشار شبستری
منابع
Nutrient fertilization by dogs in peri‐urban ecosystems - De Frenne - 2022 - Ecological Solutions and Evidence - Wiley Online Library
https://www.businessinsider.com/
https://www.theguardian.com/environment
https://www.plantlife.org.uk
https://www.ugent.be/bw/environment/en/research/fornalab/staff-fornalab/pieter-de-frenne.htm
خانه 
مشاهدات 
خبرنامه 
بازگشت