نام گونه:
نام انگلیسی: Egyptian vulture
نام علمی: Neophron percnopterus
نام فارسی: کرکس کوچک (مصری)
خصوصیات ظاهری
اندازه(طول بدن): ۵۸-۷۰ سانتی متر
وزن: ۱/۶ تا ۲/۲ کیلوگرم
طول بال: ۱۵۵ – ۱۷۰ سانتی متر
طول عمر: حداکثر 37 سال در اسارت
رده‌بندی:
Kingdom: Animalia
Phylum: Chordate
Class: Aves
Order: Accipitriformes
Family: Accipitridae
Species: Neophron percnopterus (Linnaeus, 1758)
دالی كوچك جثه با دم لوزی شكل و سفید، سر كوچك، منقار بلند و باریك و بالهای بلند و گسترده است. نر و ماده همشكل و فاقد تغییرات فصلی هستند. پرندۀ بالغ، یكدست سفید همراه با سایه ای از رنگ زرد یا قهوه ای مایل به خاكستری در سر، گردن، سینه، روتنه و پرهای شانه دیده می شود. شاهپرهای اولیه و ثانویه در سطح روی بالها سیاه و سفید و در سطح زیر سیاه هستند كه در تضاد با سفیدی زیرتنه به خوبی نمایان است. پوست عریان صورت زرد و منقاری به همین رنگ با نوك سیاه دارد. رنگ پرندۀ نابالغ قهوه ای مایل به سیاه است، روتنه قهوه ای روشن و پوست عریان صورت و منقار خاكستری است.
Photos by: saeed Hoseini
رده حفاظتی
از سال 2007 تاکنون جزو پرندگان در معرض خطر انقراض(ٍEN) قرار گرفته است. در ایران نیز در فهرست پرندگان حمایت شده قرار داشته و دارای ارزش حفاظتی است.
زیستگاه - عادات و رفتار
در مناطق باز نظیر استپها، دشتها، سواحل شنی و نیز رودخانه ها، تالابهایی با پوشش گیاهی كم ارتفاع، خلیجها، دره ها و كوهها به سر می برد. به خوبی با حاشیه بیابانها و كوهستانهای احاطه شده توسط مناطق بیابانی سازگار شده است. اغلب به تنهایی یا جفت در حال پرواز و جستجوی غذا و در زمان فراوانی غذایی در دسته های كوچك دیده می شود. پروازی پرتحرك با بال زدن های قوی و نیز بال باز روی های متعدد دارد
تغذیه
پرنده ای لاشه خوار است اما از طعمه های زنده نظیر پستانداران كوچك، پرندگان، خزندگان به ویژه لاكپشتها و حشرات تغذیه می كند. این پرنده می تواند در جستجوی غذا تا 80 کیلومتر در روز پرواز کند. به دلیل اندازه کوچکتر آنها ، کرکسهای مصری غالباً باید منتظر بمانند که دیگر گونه ها از لاشه تعذیه کنند و سپس تغذیه خویش شروع کنند. منقار نازک این پرنده نیز امکان جداسازی قطعات کوچک گوشت باقیمانده روی لاشه ها را فراهم می آورد. کرکس مصری به دلیل هوش و ذکاوت خود معروف است چراکه در سراسر جهان یکی از معدود پرنده هایی است که توانایی استفاده از ابزار را داشته و از سنگ برای شکستن تخم پرندگان دیگر استفاده می کنند. کرکس های مصری در آفریقا از سنگ برای شکستن تخم های رها شده شترمرغ استفاده کند.
لانه‌سازی – تولید مثل
جوجه آوری از اواسط تا اواخر فروردین، به صورت منزوی و با تشكیل قلمرو و به ندرت با تشكیل كلنیهای كوچك آغاز می شود. تك همسر است و معمولا هر سال آشیانۀ سال قبلش را بازسازی و استفاده می كند. آشیانه، توده ای از ساقه ها و شاخه ها است كه آن را در شكاف صخره ها، بیرون زدگیهای سنگی و به ندرت روی ساختمانها و یا درختان بنا می كند و درونش را با الیاف نرم گیاهی، پشم، پوست و یا تكه های پارچه می پوشاند. معمولا دو و گاهی یک تا سه تخم نیمه بیضی كوتاه، سفید، نخودی یا مایل به قرمز، با خالها و لكه هایی قهوه ای مایل به قرمز یا قرمز ارغوانی به ابعاد 50.4 تا 66.2 میلی متر میگذارد. تفریخ تخمها 39 تا 42 روز به طول می انجامد و جوجه ها در بدو تولد پوشیده از کرک، تا حدی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند. پرورش جوجه ها 70 تا 90 روز طول می کشد.
پراکنش جهانی
کرکس مصر را می توان در یک محدوده جغرافیایی بسیار گسترده، در سه قاره مختلف اروپا، آسیا و آفریقا می توان یافت. در مناطقی از جنوب اروپا از جمله یونان ، فرانسه ، ایتالیا ، بلغارستان و اسپانیا، که دامنه آن به خاورمیانه از جمله کشورهای ترکیه ، سوریه ، عراق و ایران گسترش می یابد. همچنین در مناطقی از آسیای میانه ، پاکستان ، هند و نپال و مناطقی از شمال آفریقا زندگی می کند که در بسیاری از کشورها از جمله مراکش ، مصر ، چاد ، نیجر ، سودان و اتیوپی نیز دیده می شود. جمعیت های کوچک نیز در جنوب آفریقا در نامیبیا و آنگولا و همچنین در جزایر قناری و کیپ ورد در اقیانوس اطلس و جزیره سوکوترا در اقیانوس هند زندگی می کنند.
پراکنش در ایران
این گونه در خاورمیانه و در کشورهای مصر ، ایران، فلستین اشغالی، عمان، فلسطین، سوریه، ترکیه و یمن تولید مثل(زادآوری) دارد. به صورت تابستان گذران، مهاجر عبوری و جوجه آور در تمامی مناطق كوهستانی ایران دیده می شود و در سواحل جنوبی كشور از بندر چارك تا مرز پاكستان زمستانگذرانی می كند.
جهت کمک به حفاظت از این گونه، لطفا مشاهدات خود را ثبت کنید ثبت مشاهدات
منابع
https://www.4vultures.org
http://birdlife.org
https://www.hbw.com
https://www.peregrinefund.org
http://www.globalraptors.org
Coulson JC. Differences in the quality of birds nesting in the centre and on the edges of a colony. Nature. 1968; 217:478-479.
خانه 
مشاهدات 
خبرنامه 
بازگشت